Латын тілінен аударғанда ақпарат (informatio) хабар беру, түсіндіру, таныстыру дегенді білдіреді. «Ақпарат» сөзі контекске байланысты көптеген мағынаға ие. Сөздің тар мағынасында бұл ақпарат, хабарлама, деректер дегенді білдіріп, оларды ұсыну формасына қарамастан қолданылады. «Ақпарат» сөзінің тағы бір анықтамасы – бұл материалдық тасымалдағышқа жазылған, уақыт пен кеңістікте сақталған және таратылған мәліметтер жиынтығы.
Дегенмен көркем шығармаларды ақпарат дей алмаймыз. Ақпарат терминін эстетикалық, мәдени тұрғыдан түсіну кибернетика, физика, биология және т.б ақпараттарды түсінуден түбегейлі ерекшеленеді.
Ақпараттың өзіне тән белгілері бар:
1. Мінсіздік және субстанционал тәуелділік. Ақпарат адам жадында болғанда, ол мінсіз.
Оны материалдық тасымалдағышқа ауыстырған кезде (қағазға, компьютерге және т.б.) ақпарат іске аспайды, ол оны қолданатын субъектілер үшін аса мінсіз болып қалады.
Тек ақпараттық тасымалдаушы маңызды. Ақпарат тәуелсіздігінің жоқ екені оның материалдық тасымалдаушысыз өмір сүре алмауы мен жұмыс істеуі мүмкін емесінен байқалады.
2. Сарқылмастық. Ақпарат таралғанда оны пайдаланушылардың шексіз санына ие бола алады және солай бола тұра, ақпарат өзгеріссіз қалады.
3. Сабақтастық. Сабақтастық ақпараттың барлық өзгерісі физикалық және ақпараттық деңгейде мемлекеттердің сабақтастығын қамтамасыз ететін прогрессив сипаттағы материалдық жүйелердегі өзгерістермен бірге жүретіндігінде көрінеді.
4. Таңдау. Бұл ақпаратты пайдалану, жинақтау немесе өңдеу кезінде ақпаратты таңдау немесе іріктеу мүмкіндігін білдіреді.
5. Өзгергіштік. Бұл бір мазмұнды әртүрлі формада және әртүрлі презентация әдісімен беру мүмкіндігін білдіреді.
6. Әмбебаптық. Ол оның мазмұнын физикалық, биологиялық, әлеуметтік шындықтың кез келген құбылыстары мен процестерімен байланыстыра алатынынан көрінеді.
7. Ақпараттың кешенді сапасы:
• адекваттық - өндірушінің ақпаратқа енгізген мазмұнына сәйкестігі;
• сенімділік - қоршаған әлемнің объектив шындыққа сәйкестігі;
• толықтығы - шешім қабылдау үшін жеткіліктігі;
• артықтығы - ақпараттың сенімділігін арттыру, нәтижесінде ол үлкен көлем алады;
• қолжетімдік - осы немесе басқа ақпаратты алу мүмкіндігі өлшемі;
• құндылығы - оның маңызы, ақпараттық шешімдер қабылдау қажеттігі дәрежесі.
Дереккөздер:
Pieter Adriaans. Information. // Стэнфордская философская энциклопедия, 2012. (англ.)
Уикипедия. https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F